Słowologia

Są takie słowa, które są dla mnie bardziej osobiste niż bielizna. Są moje. Łączy mnie z nimi jakaś dziwna więź i często towarzyszą mi całe życie. Czasem zastanawiam się, czemu nikt nie wymyślił słowologii na wzór numerologii. Każdy by miał swoje słowo, które definiowałoby ludzki potencjał, charakter a może nawet przyszłość…

Człowiek jest przekonany, że słowa są przezroczyste i że jedynym ich zadaniem jest wyrażać. A przecież są takie słowa, które same w sobie są miłe, zawistne, soczyste, suche, złośliwe, szczodre, rozmarzone, zgrabne, otyłe… Uzmysłowił mi to znajomy, z którym ostatnio pokłóciłam się o urodę słowa "pieniążki". Znajomy stwierdził, że jest brzydkie i że nie powinnam go używać, co oczywiście spotkało się z moim sprzeciwem.

Nie ma słów, których nie wolno używać. Każde słowo ma prawo bytu, po prostu nie w każdej sytuacji zaistnieć powinno. Nawet wulgaryzmy – złodzieje, mordercy i pedofile – mają prawo do życia, choć życie to powinno być ograniczone tak, by nie krzywdziło innych słów. Wspomniane słowo "pieniążki" to nikt inny jak młody Marokańczyk. Ludzie widzą go na ulicy i boją się go. Bo ciemnoskóry. Bo Arab jakiś. Bo na pewno nas pozabija. Bo przecież nie raz słyszeli od językoznawców, że nadużywanie zdrobnień to brzydki błąd językowy. I teraz, uczuleni na wszelkie zdrobnienia, będą się pastwić nad każdym "pieniążkiem", "karteczką" i "etacikiem" – nawet, gdy użyje się ich poprawnie. 

W jednym mój znajomy miał jednak rację – są słowa, które same w sobie (w oderwaniu od ich znaczenia) są dobre albo złe. Oczywiście nie oznacza to, że ich użycie będzie dobre albo złe. Użycie może być jedynie poprawne lub niepoprawne, zgrabne stylistycznie lub niezgrabne stylistycznie. Pamiętajmy o tym, że słowo samo w sobie nie zabija, nie krzywdzi, nie rani. Słowo jest tylko narzędziem w rękach kontekstu, głosu lub jego użytkownika. Jeśli w luźnej rozmowie nazwę przyjaciółkę "Ty dziwko!", nie zranię jej. Ba, w niektórych sytuacjach będzie to wręcz komplementem. Ludzie naprawdę wolni językowo nie boją się słów, bo wiedzą, jak ich używać. 

No, ale wróćmy do kwestii, w której muszę oddać honor znajomemu: słowa mają dusze. Na przykład takie słowo "Koka-kola" jest cholernie złośliwym stworzeniem. Wobec mnie przynajmniej. Muszę się bardzo skupić, by wypowiedzieć je w całości. Przeważnie gdy zamawiam kolę w sklepie, ta złośliwa bestia brzmi jak "koakola". 

Jest też słowo, w którym jestem zakochana. Jest tak piękne, że mogłabym je ciągle wypowiadać. "Kasjopea". Na piśmie wygląda niepozornie, ale gdy usta układają się w niemym uśmiechu, by po całuśnym "p" wypowiedzieć ostatnie dwie samogłoski, do uszu dociera zabarwiona erotyką melodia – nie zwykłe słowo. 

Ostatnie słowo, o którym chciałabym opowiedzieć, to słowo, które się mnie panicznie boi. Nie wiem, co mu zrobiłam. Wydawało mi się, że w naszych wspólnych życiowych doświadczeniach wykazałam się zrozumieniem dla jego inności i potrafiłam zaakceptować jego obce pochodzenie i niezdrową fascynację polityką. Niestety – wszystko na nic – nie jestem w stanie sobie tego słowa przypomnieć. Wielokrotnie mam ochotę go użyć. Kontekst jest odpowiedni, synonimów brak, wisi mi gdzieś na końcu języka i… nic. No nie ma bata. Nie chce do mnie przyjść.